“Sluiten kerken is sluiten gemeenschappen”

Op 9 april 2011 hebben elf vice-voorzitters hun handtekening gezet onder de akte van oprichting van de parochiefederatie Sint Franciscus tussen duin en tuin. Dit jaar dus vijf jaar geleden. Het eerste lustrum is een feit. De federatie omvat de geloofsgemeenschappen uit de dorpskernen Maasdijk, Poeldijk, Heenweg, Kwintsheul, De Lier, ’s-Gravenzande, Naaldwijk, Hoek van Holland, Monster, Honselersdijk en Wateringen. Met enkele hoofdrolspelers van toen en nu blikken we terug, maar kijken met hen ook vooruit.

Kartrekker federatieproces Hans Verhagen over vijf jaar parochiefederatie
Het sluiten van kerken is het sluiten van gemeenschappen. Het naar de kerk gaan in een ander kerkgebouw is een hele stap. Je kunt mensen niet dwingen naar een ander kerkgebouw te gaan. Wel is het mogelijk dit met een slimmere benadering te stimuleren vanuit het federatiebestuur. Aan het woord is Hans Verhagen uit ’s-Gravenzande. Verhagen zal niet bij iedere parochiaan in het Westland bekend zijn. Dat maakt echter zijn rol niet minder. Verhagen kwam 25 jaar geleden in ’s-Gravenzande wonen. Hij is getrouwd en heeft drie kinderen. Opgegroeid in het dorp Tuk in het buitengebied van Steenwijk, studeerde hij aan de toenmalige Tropische Landbouwschool in Deventer. Daarna ging hij in het Westland aan de slag bij een keurmerk voor potgrond en substraten. Van huis uit weet Verhagen wat maatschappelijke betrokkenheid is. Zijn vader was voorzitter van het schoolbestuur en zat in het parochiebestuur. Eenmaal in ’s-Gravenzande viel het oog van pastoor Van Mastwijk op Verhagen één van de mensen, die de moeilijke verhoudingen in het toenmalige parochiebestuur kon vlot trekken. ,,Het toenmalige bestuur zat er al erg lang en was vastgelopen,’’ zegt Verhagen. ,,Er kwamen na samenspraak vier nieuwe bestuursleden en ik ben vice-voorzitter geworden. Het is coördineren, sturen en stimuleren. Een voorzitter neemt de koppositie in en blust brandjes. En daardoor raakte ik betrokken bij de federatievorming in het Westland.’’

Wisselgeld
In de tijd van het vicevoorzitterschap in ’s-Gravenzande stuurde het bisdom in de ‘Nota Samenwerking Geboden’ aan op een fusie van parochies. ,,De pastores Steenvoorden en Van Mastwijk hebben toen het voortouw genomen,’’ zegt Verhagen. ,,De besturen van HGMP (Hoek van Holland/Heenweg, ’s-Gravenzande, Monster en Poeldijk) en MaNaHo (Maasdijk, Naaldwijk, Honselersdijk) zijn toen bij elkaar gekomen. Waterheul en de Lier zaten er toen nog niet bij. Er was sprake van dat zij met Sion moesten clusteren, maar uiteindelijk wilde die groep niet samen. Er is toen door ons als wisselgeld met het Bisdom een grotere parochiefederatie geaccepteerd maar dan wel met behoud van zelfstandigheid per parochie.’’

,,De parochies in onze federatie hebben alle elf hun autonomie volledig behouden. Daarmee blijven parochianen verantwoordelijk voor hun eigen parochiegemeenschap. Die zelfstandigheid bestaat nergens meer in het land. Er zijn wel afspraken gemaakt hoe je met elkaar omgaat. Het is niet de bedoeling te gaan potverteren en vervolgens bij elkaar de hand op te houden. Er kan nog meer samenwerking. De eerste vijf jaar lijkt er niet zo heel veel gebeurd. Als ik rondvraag hoor ik dat de federatie nog redelijk onzichtbaar is. De oude bloedgroepen bestaan nog steeds. Die kunnen in een volgende fase beter in elkaar vloeien. De federatie is nu vooral bestuurlijk bezig.’’

 ,,Het bestuur kan werken aan het missionaire beleid en de samenwerking tussen de werkgroepen ondersteunen en meer stimuleren. Het menselijk kapitaal zoals de VOLT-groepen moet je koesteren. VOLT betekent Vieringen onder leiding van een toegewijde. Die vieringen zijn teruggedrongen maar met de Sabbaticals en het vertrek van pastor Smulders mogen de VOLT-groepen weer terugkomen. Wij moeten met Westlandse eigenzinnigheid stappen vooruit zetten. Ik ben niet erg Bijbelvast maar er is een tekst, die voor mij belangrijk is: Waar in mijn naam twee mensen samen zijn, daar ben ik. Daar gaat het om en niet om allerlei regels en wetten.’’

Marialof
Meer samenwerking blijft volgens Verhagen belangrijk voor de parochies. ,,Als koorzanger denk ik dan bijvoorbeeld aan een uitwisseling van koren. Er kan veel meer gecoördineerd en gestimuleerd worden. Het is prima dat er een Marialof is maar dat is een van de weinige dingen waarbij dat gebeurt. De integratie van de parochiebladen is een van de meer succesvolle projecten. Wel is het belangrijk de eigenheid van de eigen gemeenschap te behouden. Veel mensen vinden het niet gemakkelijk wat er in Rome gebeurt. In discussies zeg ik: luister niet te veel naar Rome. Wij zijn hier gemeenschap. Rome is gelukkig een stukje weg. Op het moment dat iets in Rome is afgekondigd moet het langs een hele weg en herschikken zich veel zaken.’’

,,In Nederland zie je dat de verschillen groot zijn. Zo waait in Utrecht een andere wind. In het bisdom Rotterdam werden zaken gelukkig realistischer benaderd. Van Luyn kon door douwen maar zag ook dat hij ook tot een compromis kon komen. In Utrecht is de clustervorming hard tegen hard gegaan. Wij hebben uit het land veel vragen gekregen hoe wij de federatie voor elkaar hebben gekregen. Die parochies waren vaak al halverwege het proces. De Westlandse pro-activiteit heeft in dit opzicht goed gewerkt. Overal in het land is het krimpscenario gaande. De ontwikkelingen in het Westland lopen misschien achter bij elders in het land. Ik hecht er echter aan mensen ter plaatse zo lang mogelijk zelf verantwoordelijk te houden voor de situatie ter plaatse. Ik denk dat er in de toekomst zeker kerken gesloten gaan worden. Wij hebben nog niet de diepte van het dal bereikt.’’

,,Ik denk dat het nog een tijd duurt eer het schip gekeerd is en niet meer recht op de wal afkoerst. De kerk moet moderniseren en dat kan zonder haar boodschap los te laten. Het gaat nu teveel om het instituut kerk in plaats van de boodschap. Als bestuurder merkte ik dat mensen de kerk vaarwel zeiden vanwege wat er uit Rome kwam en door de negatieve berichtgeving over het seksuele misbruik in de kranten. Wat de Paus en de bisschoppen zeggen daar voel ik mij niet altijd door aangesproken. Met name in de tijd van Paus Benedictus hebben jongeren maar ook ouderen in ’s-Gravenzande zich uit laten schrijven. Dat stuit mij tegen de borst. Wij zijn hier samen geloofsgemeenschap. Dat is het belangrijkste dat Christus ons heeft geleerd.’’